Dudak Kanseri
Dudaklarımız, yüzümüzün en belirgin özelliklerinden biri olmasının yanı sıra, çeşitli dış etkenlere maruz kalan hassas bölgelerdir. Bu nedenle, dudaklarımızda ortaya çıkan herhangi bir değişiklik, özellikle uzun süre devam eden yaralar veya lezyonlar, ihmal edilmemelidir. Dudak kanseri, dudak dokusunda gelişen kötü huylu bir tümördür. Erken teşhis edildiğinde başarılı bir şekilde tedavi edilebilen bu hastalık, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir.
Dudak Kanseri Nedenleri
Dudak kanseri, hücrelerin DNA’sında meydana gelen hasar sonucu oluşur. Bu hasara yol açan başlıca nedenler arasında şunlar bulunur:
- Güneş ışığına aşırı maruz kalma: Özellikle güneşin zararlı UV ışınlarına uzun süre maruz kalmak, dudak kanserine yakalanma riskini artırır.
- Tütün ürünleri kullanımı: Sigara, puro veya çiğneme tütünü gibi tütün ürünleri kullanımı, dudak kanserinin en önemli risk faktörlerindendir.
- Alkol tüketimi: Aşırı alkol tüketimi, dudak kanseri riskini artırabilir.
- HPV enfeksiyonu: Human Papilloma Virüsü (HPV) enfeksiyonu, bazı dudak kanseri türlerine neden olabilir.
- Genetik yatkınlık: Bazı genetik faktörler, dudak kanseri riskini artırabilir.
- Bağışıklık sistemi zayıflığı: Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde dudak kanseri riski daha yüksek olabilir.
Dudak Kanseri Belirtileri
Dudak kanserinin belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Ancak en sık görülen belirtiler;
- Dudakta uzun süre iyileşmeyen yaralar veya kabuklar
- Dudakta beyaz veya kırmızı renkli lezyonlar
- Dudakta şişlik veya kalınlaşma
- Dudakta uyuşma veya karıncalanma
- Dudakta ağrı veya kanama
- Çenede veya boğazda şişliktir.
Dudak Kanseri Teşhisi
Dudaklarınızda herhangi bir değişiklik, yarılma, şişlik veya renk değişikliği gibi belirtiler fark ederseniz, mutlaka bir kulak burun boğaz uzmanına başvurmalısınız. Doktorunuz, öncelikle şikayetlerinizi dikkatle dinleyecek ve detaylı bir fizik muayene yapacaktır. Muayene sırasında, dudaklarınızın yanı sıra boynunuzdaki lenf bezleri de kontrol edilecektir.
Teşhis Süreci
Dudak kanseri teşhisi için doktorunuz, bir veya birkaç farklı yöntemi kullanabilir. İlk olarak, tıbbi öykü alınarak sigara kullanımı, alkol tüketimi, güneşe maruziyet gibi risk faktörleri ve daha önce geçirdiğiniz hastalıklar hakkında bilgi edinilir. Fizik muayene aşamasında, dudaklarınızdaki lezyonların büyüklüğü, şekli, rengi ve dokusu detaylı bir şekilde incelenir.
Biyopsi, şüpheli bölgeden alınan küçük bir doku örneğiyle yapılır ve mikroskop altında incelenir. Biyopsi, dudak kanseri tanısını koymada en kesin yöntemdir.
Görüntüleme testleri de tanıya yardımcı olabilir. MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme) ile dudak kanserinin büyüklüğü ve çevre dokulara yayılımı hakkında daha fazla bilgi edinilir. BT (Bilgisayarlı Tomografi) kanserli dokunun kemiklere veya diğer organlara yayılıp yayılmadığını gösterir. PET/CT, kanser hücrelerinin glikoz kullanımını görüntüleyerek kanserin vücuttaki yayılımını netleştirir. Son olarak, tam kan sayımı kanser tedavisinin takibi ve vücudun genel durumu hakkında bilgi verir.
Teşhis Sonrası
Biyopsi sonuçları dudak kanseri olduğunu doğrularsa, doktorunuz tedavi planınızı belirlemek için diğer test sonuçlarını da değerlendirecektir. Tedavi planı, kanserin evresi, büyüklüğü ve genel sağlık durumunuz gibi faktörlere göre kişiselleştirilecektir.
Dudak Kanseri Tedavisi
Dudak kanseri tedavisi, hastalığın evresi, tümörün büyüklüğü ve genel sağlık durumunuz gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak kişiselleştirilir. Genel olarak, dudak kanseri tedavisinde aşağıdaki yöntemler kullanılır:
Cerrahi:
Dudak kanserinin en sık kullanılan tedavi yöntemidir. Dudak tümörü tedavisinde cerrahi, tümörün ve çevresindeki potansiyel olarak kanserli olabilecek küçük bir doku parçasının vücuttan çıkarılması anlamına gelir. Bu işlem, tümörün vücudun diğer bölgelerine yayılmasını önlemek için oldukça önemlidir. Daha sonra, dudak fonksiyonunu ve görünümünü en iyi şekilde korumak için rekonstrüktif cerrahi uygulanır. Bu sayede, yeme, içme ve konuşma gibi günlük aktivitelerinizi normal şekilde yapabilirsiniz.
Küçük tümörlerde bu işlem daha basit olabilirken, büyük tümörlerde daha karmaşık rekonstrüktif cerrahi gerekebilir. Bazı durumlarda, boyundaki lenf bezlerinde yayılım varsa, bu bezlerin de çıkarılması gerekebilir.
Neden Sağlıklı Doku Alınır?
Cerrahlar, tümörün tamamen çıkarıldığından emin olmak için tümörün etrafındaki bir miktar sağlıklı dokuyu da alırlar. Bu sayede, mikroskop altında incelendiğinde tümörün tümüyle çıkarılıp çıkarılmadığı kontrol edilir.
Frozen İnceleme Nedir?
Cerrahi sırasında, çıkarılan dokudan küçük bir parça alınır ve patoloji uzmanına gönderilir. Bu parça, ameliyat sırasında hemen incelenmek üzere dondurulur. Bu incelemeye “frozen inceleme” denir. Frozen inceleme sonucu, cerrahın ameliyat sırasında karar vermesine yardımcı olur. Eğer sonuçta tümör hücreleri görülürse, cerrah ek doku çıkararak tümörün tamamının alındığından emin olur.
Onarım Süreci
Tümörün başarılı bir şekilde çıkarılmasından sonra, dudaktaki oluşan boşluk onarılır. Bu onarım işlemi, hastanın yaşı, tümörün büyüklüğü ve yeri gibi faktörlere göre değişebilir. Amacımız, hem estetik bir görünüm sağlamak hem de konuşma, yeme gibi fonksiyonları etkilemeyecek bir onarım yapmaktır.
Cerrahlar, dudak onarımı için farklı teknikler kullanabilirler. Bu teknikler arasında, hastanın kendi vücudundan alınan dokuların kullanılması veya yapay malzemelerin kullanılması gibi yöntemler bulunur. Hangi yöntemin kullanılacağı, hastanın özel durumuna ve cerrahın uzmanlığına göre belirlenir.
Boyun Diseksiyonu
Dudak kanseri cerrahisi, genellikle tümörün ve çevresindeki sağlıklı dokunun çıkarılmasını içerir. Ancak, bu cerrahi işlemin önemli bir kısmını oluşturan ve sıklıkla gözden kaçırılabilen bir adım da boyun diseksiyonudur.
Dudak kanserleri, erken evrelerde bile boyun bölgesindeki lenf bezlerine sıçrayabilir (metastaz yapabilir). Bu nedenle, cerrahi planlanırken boyundaki lenf bezlerinin de değerlendirilmesi ve gerektiğinde çıkarılması (diseksiyon) büyük önem taşır.
Boyun diseksiyonu neden yapılır?
- Tedavi amacıyla: Boyun lenf bezlerinde zaten kanser hücreleri tespit edilmişse, bu bezlerin çıkarılmasıyla kanserli doku vücuttan uzaklaştırılmış olur.
- Koruyucu amaçla: Hatta boyun lenf bezlerinde henüz kanser hücresi görülmese bile, ileride oluşabilecek metastazları önlemek amacıyla koruyucu bir önlem olarak boyun diseksiyonu yapılabilir.
Boyun diseksiyonunun önemi
Boyun diseksiyonu, dudak kanserinin tekrarlama riskini azaltarak hastanın yaşam süresini uzatabilir ve yaşam kalitesini artırabilir. Ayrıca, erken dönemde tespit edilen küçük metastazlar sayesinde daha başarılı tedavi sonuçları elde edilebilir.
Diğer Tedavi Yöntemleri
Radyoterapi:
Radyoterapi, yüksek enerjili ışınlar kullanarak kanser hücrelerini öldüren bir tedavi yöntemidir. Cerrahi sonrasında uygulanır. Radyoterapi, yalnız başına veya kemoterapi ile birlikte kullanılabilir.
Kemoterapi:
Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için güçlü ilaçlar kullanan bir tedavi yöntemidir. Dudak kanserinde, genellikle ileri evre hastalık veya diğer tedavilere yanıt vermeyen hastalarda kullanılır.
Hedefli İlaç Tedavisi:
Hedefli ilaç tedavisi, kanser hücrelerindeki belirli zayıflıkları hedefleyerek çalışan ilaçları kullanır. Bu tedavi yöntemi, kemoterapiye göre daha az yan etkisi olabilir.
İmmünoterapi:
İmmünoterapi, vücudun kendi bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser hücreleriyle savaşmasını sağlayan bir tedavi yöntemidir. Dudak kanserinde, diğer tedavi seçeneklerinin başarılı olmadığı durumlarda kullanılabilir.