Vertigo
Vertigo, kişinin kendisini veya çevresini sürekli döndüğünü hissetmesiyle karakterize edilen, denge bozukluğu ile birlikte ortaya çıkan bir durumdur. Bu durum, günlük yaşamı oldukça zorlaştırabilir ve kişinin işlevselliğini kısıtlayabilir.
Vertigo Neden Olur?
Vertigonun birçok nedeni olabilir, ancak en sık görülen nedenler iç kulak ve beyin ile ilgili sorunlardır.
- İç Kulak Problemleri:
- Labirentit: İç kulaktaki denge organlarının iltihaplanmasıdır. Baş ağrısı, kulak çınlaması, işitme kaybı gibi belirtilerle birlikte görülebilir.
- Meniere hastalığı: İç kulaktaki sıvı basıncının artmasıyla ortaya çıkar. Baş dönmesi, kulak çınlaması ve işitme kayıplarıyla birlikte yaşanır.
- Vestibüler nörit: Denge siniri iltihaplanmasıdır. Baş dönmesi, mide bulantısı ve görme bulanıklığına neden olabilir.
- Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV): İç kulaktaki kristallerin yer değiştirmesi sonucu ortaya çıkar. Baş hareketleriyle tetiklenen kısa süreli, şiddetli baş dönmeleri ile karakterizedir.
- Beyin ve Sinir Sistemi Problemleri:
- Beyin tümörleri: Özellikle akustik nöroma gibi tümörler, denge sistemini etkileyerek vertigoya neden olabilir.
- Multipl Skleroz (MS): Beyin ve omurilikteki sinirlerin hasar gördüğü bir hastalıktır. Vertigo, MS hastalarında sık görülen bir belirtidir.
- Migren: Migren atakları sırasında baş dönmesi yaşanabilir.
- Beyin damar hastalıkları: Beyin damarlarında tıkanma veya kanama, vertigoya neden olabilir.
- Baş ve Boyun Travmaları: Kafa travmaları veya boyun sakatlıkları, denge sistemini etkileyerek vertigoya neden olabilir.
Vertigo Belirtileri
Vertigo, kişiden kişiye farklılık göstermekle birlikte, en sık görülen belirtileri şunlardır:
- Dönme hissi, kişinin veya çevrenin döndüğü hissi yaşaması.
- Denge kaybı
- Mide bulantısı ve kusma
- Baş ağrısı
- Terleme
- Işık hassasiyeti
- Ses hassasiyeti
- Kulak çınlaması
- Görme bulanıklığı
Vertigo Tanısı Nasıl Konur?
Vertigonun tedavisi, altta yatan nedene göre belirlenir. Teşhis için detaylı bir fizik muayene, nörolojik muayene ve bazı durumlarda görüntüleme yöntemleri (MR, BT) gerekebilir. Tedavi seçenekleri arasında ilaç tedavisi, fizik tedavi ve cerrahi müdahale yer alabilir.
Fizik Muayene ve Testler:
Baş dönmesi şikayetiyle başvuran bir hastada, teşhis için öncelikle kulak burun boğaz muayenesi yapılır. Bu muayenede, kulak zarında, burunda veya boğazda herhangi bir iltihap, enfeksiyon ya da yapısal anormallik olup olmadığı incelenir. Ayrıca, nörolojik muayene ile denge, koordinasyon, kas gücü ve refleksler gibi sinir sistemi işlevleri değerlendirilir. Bu iki muayene, baş dönmesinin nedenini belirlemek için önemli bilgiler sağlar.
Denge Testleri:
- Romberg Testi: Hasta ayakta dururken gözlerini kapatır ve dengesinin ne kadar süre koruyabildiği gözlenir.
- Fukuda-Unterberger Testi: Hasta gözleri kapalı bir şekilde yerinde yürütülür ve dönme veya yana doğru eğilme gibi hareketler olup olmadığına bakılır.
- Dix-Hallpike Testi: BPPV adı verilen bir tür vertigoyu teşhis etmek için kullanılır. Hasta özel bir pozisyona getirildiğinde göz hareketleri gözlenir.
- Baş Dürtü Testi: Baş hareketleri sırasında göz hareketlerinin nasıl değiştiği incelenir.
- Vestibüler Testler: İç kulağın işlevini değerlendirmek için kullanılan daha detaylı testlerdir. Örneğin, sıcak ve soğuk su testi veya göz hareketlerinin takip edildiği testler.
Görüntüleme Tetkikleri:
Baş dönmesinin nedenini tespit etmek için görüntüleme yöntemleri kullanılır. Bilgisayarlı tomografi (BT), beyin ve iç kulak yapılarının detaylı görüntülerini elde etmek amacıyla tercih edilir. Manyetik rezonans görüntüleme (MR) ise beyin, omurilik ve iç kulak gibi dokuların daha ayrıntılı incelenmesi gerektiğinde kullanılan bir yöntemdir. Bu görüntüleme teknikleri, altta yatan olası sorunları saptamada önemli bilgiler sunar.
Tanı Süreci:
Vertigo tanısı koymak için doktorlar, hastanın şikayetlerini, fizik muayene bulgularını ve test sonuçlarını bir araya getirerek değerlendirirler. Bu sayede vertigonun nedeni olan temel hastalık tespit edilir.
Vertigo Tedavisi
Pozisyonel vertigo tedavisinde farklı yöntemler kullanılır. İç kulaktaki kristallerin yer değiştirmesi nedeniyle oluşan BPPV (Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo) durumunda özel manevralar uygulanarak kristallerin eski yerlerine döndürülmesi sağlanır. Bu manevralar, baş dönmesini durdurmada oldukça etkili bir yöntemdir.
İlaç tedavisi kapsamında, denge bozukluğunu azaltıcı ilaçlar, mide bulantısı ve kusmayı önleyici ilaçlar, ayrıca enfeksiyona bağlı durumlarda iltihap önleyici ilaçlar kullanılabilir.
Fizik tedavi, denge sistemini güçlendirmek ve vertigo belirtilerini azaltmak için özel denge egzersizlerini içerir.
Cerrahi tedavi ise nadiren başvurulan bir yöntem olup, genellikle diğer tedavilere yanıt vermeyen ciddi ve kronik vertigo vakalarında uygulanır.
Vertigo tedavisinde hangi yöntemin kullanılacağı, vertigonun nedenine, şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlıdır. Doktorunuz, detaylı bir muayene ve gerekli testler sonucunda en uygun tedavi yöntemini belirleyecektir.